Ooit nog land van de Basotho, maar reeds in de 19e eeuw grotendeels in handen gekomen van de Voortrekkers is de Vrijstaat, toen nog gekend als Oranje Vrijstaat, met als bekendste stad Bloemfontein. Heden is dit de gerechtelijke hoofdstad van het land. In de stad bevindt zich één van de acht nationale botanische tuinen die het land rijk is. King’s Park heeft onder andere de Prince’s Rozentuin en zodoende kreeg Bloemfontein de bijnaam 'stad van rozen'. Het is de enige plaats waar een zogenaamde lijger zou zijn gekweekt, een kruising tussen een leeuw en een tijger. Op 13 december 2012 werd op Naval Hill in Bloemfontein een gigantisch standbeeld van Nelson Mandela onthuld. Trouw aan Madiba’s waarden, voor altijd een symbool van verzoening en tolerantie als een natie.
Het overgrote deel van de landschappelijke schoonheid van deze provincie vind je in het oostelijke deel, grenzend met Lesotho en onderdeel van de Maloti Route. Hier lijken de massieve, door de wind geërodeerde, paddenstoelvormige, zandstenen rotsen en bergen uit de vlakke grond te barsten als het voorspel van wat komen gaat, Golden Gate Highlands Nationaal Park. Wie de cultuur en leefgewoontes van de Basotho beter wil leren kennen, moet ongetwijfeld een bezoek brengen aan het Basotho Cultureel dorp. Maar het park is tevens beroemd om zijn zandstenen rotsformaties, zoals de indrukwekkende Sentinel Rock en de Drakensberg Highlands. Een andere, al even unieke plek is de Qwaqwa-berg.
Afhankelijk van je planning, kan je door Clarens, ook wel gekend als de 'Juwel of the Free State', Bethlehem en/of Ficksburg rijden (deze laatse is de plaats waar het jaarlijkse kersenfestival wordt gehouden). Clarens is niet alleen mooi gelegen aan de voet van de Rooiberg, het heeft ook een historische achtergrond die helemaal tot in Zwitserland rijkt. President Paul Kruger overleed in 1904 in ballingschap in Clarens, Zwitserland, en het dorp werd naar hem vernoemd. De landschappen zijn hier op eender welke tijd van het jaar overweldigend. Tijdens de zomermaanden (Europese winter), kleurt het gras groen en staan de velden bezaaid met bloemen. Naar de winter toe begint het landschap goudgeel te kleuren en worden de bergtoppen bedekt met een wit tapijt. Er zijn in de regio nog heel wat schuilplaatsen en rotsformaties terug te vinden waar de San hun eeuwenoude rotsschilderingen nalieten.
De Vrijstaat is vooral agrarisch gebied, met verspreid liggende boerderijen en vaak duizenden hectare grond, voorbestemd voor granen, mais, aardnoten, zonnebloemen en veeteelt. Helemaal ten noorden, ter hoogte van Vereeniging, ligt de Vaaldam en het gelijknamig natuurreservaat. Weinigen weten dat de Vaalrivier een belangrijke zijtak is van de Oranjerivier en de belangrijkste toeleveringsbron van water voor Gauteng, voornamelijk voorbestemd voor de bevoorrading van de mijnbouw. Ter hoogte van Welkom en Kroonstad, in het noordwestelijke deel van de Vrijstaat, werd tot laat de 20e eeuw goud gedolven. Sterker nog, op haar hoogtepunt was de Vrijstaat tweede in rij, na Johannesburg, in de zoektocht naar goud in het land, goed voor een vijfde van de wereldproductie. Ook vandaag de dag is deze regio nog steeds een belangrijke goudproducent.
